آشنایی با فوبیا و انواع مختلف آن
سایت اینجا زنونس در این مطلب اطلاعاتی را جهت آشنایی با فوبیا و انواع مختلف آن به شما دوستان ارائه می دهد. با ما در بخش روانشناسی اینجا زنونس همراه باشید.
تا به حال شده که از مکان، حیوان و یا شرایط خاصی به حد مرگ وحشت داشته باشید به طوریکه حتی فکر یک لحظه مواجهه با آن حالتان را بسیار بد کند؟
ترس ها همیشه برای همه ی افراد وجود دارند اما در این مطلب می خواهیم به نوع خاصی از آن یعنی فوبیا بپردازیم که نوعی اختلال به حساب می آید. در ادامه با ما همراه باشید.
مطالبی که در این مقاله اینجا زنونس به آن ها می پردازیم عبارتند از:
فوبیا چیست؟
فوبیا (اختلال ترس یا هراس)، ترس پایدار از یک موقعیت به خصوص است که میزان ترس با میزان خطرناک بودن آن موقعیت تناسبی ندارد. کسانی که به فوبیا مبتلا هستند، می دانند که این ترس غیرمنطقی است. در اکثر انواع فوبیا شرایط به گونه ای است که معمولا فرد در دیگر قسمت های زندگی اش مشکلی ندارد و زندگی نرمالی دارد، اما وقتی با آن موضوع مواجه می شود، ترس را تجربه می کنند و علائمی را نشان می دهد؛ مثلا کسی که فوبیا حیوانات دارد، فقط از همان حیوان خاص می ترسد و ممکن است از حیوان دیگری نترسد.
علت فوبیا و اختلال هراس چیست؟
اکثر متخصصان معتقدند که ترس و فوبیا هایی که شدید هستند، ریشه ژنتیکی دارند. یعنی افرادی حتما در سابقه خانوادگی این علائم را داشته اند.
یکی دیگر از عوامل ایجادکننده فوبیا شرطی شدن است. اگر فرد در موقعیتی قرار گیرد که دچار ترس شود، احتمال دارد در آینده نسبت به آن موقعیت خاص دچار فوبی شود.
یکی دیگر از دلایل میتواند تجربه‌ی حوادث ناراحت‌کننده مانند تجربه‌ی تصادف یا غرق‌شدگی باشد. قرارگرفتن در ارتفاع بسیار زیاد یا گازگرفته‌شدن توسط حیوانات یا گزش حشرات، همگی ممکن است از عوامل بروز فوبیا باشند.
مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی و همچنین افسردگی، در بروز هراس یا فوبیا نقش دارند.
همینطور در مورد علل زمینه ساز فوبیا له الگوبرداری یا سرمشق گیری نیز می توان اشاره کرد. افراد ممکن است ترس از برخی موضوعات را از اطرافیان خود یاد گرفته باشند. گاهی هم والدین با داستان ها و یا صحبت های خود ممکن است کودک را از موقعیت خاص و یا فرد خاصی بترسانند که تمام این عوامل می توانند زمینه ساز بروز فوبیا شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به فوبیا هستند؟
علاوه بر ژنتیک که در بالا به آن اشاره شد، سن، وضعیت اقتصادی و جنسیت هم ممکن است در ابتلا به انوع مختلف فوبیا مؤثر باشند. به‌عنوان‌مثال زنان با احتمال بیشتری دچار هراس از حیوانات می‌شوند. در میان کودکان و افرادی که وضعیت اقتصادی نامناسبی دارند، ابتلا به فوبیاهای اجتماعی رایج‌تر است و همچنین اکثر افراد مبتلا به فوبیای دندانپزشکی، مرد هستند.
همینطور قابل ذکر است افرادی که درمان‌های پزشکی سنگین را پشت سر می‌گذارند یا افرادی که دچار مشکلات پزشکی هستند، عموما بیشتر دچار هراس می‌شوند. همچنین فوبیا در بین افرادی که دچار ضربه‌های مغزی شده‌اند، شیوع بسیار بالایی دارد.
انواع مختلف فوبیا
انجمن روان‌پزشکی آمریکا (American Psychiatric Association) بیش از ۱۰۰ نمونه‌ی مختلف از فوبیا را به رسمیت شناخته است. در اینجا فوبیاهایی را معرفی می‌کنیم که به‌طور عمومی رایج‌ترند:
۱) آگورافوبیا یا هراس از مکان‌های باز (Agoraphobia)
این نوع فوبیا عبارت است از ترس از مکان‌ها و موقعیت‌هایی که نمی‌توانید به‌راحتی از آن خارج شوید یا از آنها فرار کنید. آگورا در زبان یونانی به‌معنای میدان‌های عمومی و بزرگ است. علت نام‌گذاری این فوبیا به‌نام آگورافوبیا هم همین است، چراکه افرادی که دچار چنین اختلالی می‌شوند، از ترس مواجهه با مکان‌های عمومی و شلوغ، در خانه می‌مانند.
بسیاری از افرادی که دچار آگورافوبیا هستند، درصورتی‌که در مکانی عمومی و شلوغ قرار بگیرند، دچار حمله‌ی هراس (Panic Attack) می‌شوند. حمله‌ی هراس نوعی احساس ناگهانی و شدید وحشت‌زدگی است که تا چند دقیقه طول می‌کشد. علائم این حمله، مشابه علائم سکته‌ی قلبی است: فرد دچار تپش قلب شدید، تنگی نفس، لرزش بدن و به‌ویژه دست، سیاهی چشم و ازدست‌رفتن هوشیاری میشود. هنگامی که افراد با حمله‌ی هراس روبه‌رو می‌شوند، خیال می‌کنند دچار سکته یا ایست قلبی شده‌اند و سریعا نیازمند خدمات اورژانس پزشکی‌اند.
۲) فوبیای اجتماعی یا اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder, Social Phobia)
هراس یا فوبیای اجتماعی که با نام «اختلال اضطراب اجتماعی» هم شناخته میشود، نوعی ترس یا نگرانی بسیار شدید درمورد موقعیت‌های اجتماعی است و ممکن است منجر به انزوای شدید فرد شود. فوبیای اجتماعی گاهی اوقات ممکن است به‌حدی شدید باشد که فرد را حتی برای انجام فعالیت‌های ساده‌ی اجتماعی، مانند خرید از فروشگاه یا پاسخ به تماس‌های تلفنی، دچار وحشت شدید کند. افرادی که دچار فوبیای اجتماعی هستند، به‌ندرت در مکان‌های عمومی رفت‌وآمد می‌کنند.
۳) فوبیاهای خاص
بسیاری از ما، اشیا یا وضعیت‌ها و مکان‌های خاصی را دوست نداریم، اما این به‌معنای داشتن فوبیا نیست؛ فوبیا یعنی احساس ترس بسیار شدید و وحشت‌گونه که زندگی معمولی فرد را دچار مشکل می‌کند. بعضی از رایج‌ترین فوبیاهای ویژه از این قرارند:
گلوسوفوبیا یا ترس از سخنرانی عمومی (Glossophobia)
در این فوبیا فرد از قرارگرفتن در مقابل افراد مختلف یا صحبت برای آنها به‌شدت احساس وحشت می‌کند. افراد مبتلا به این فوبیا حتی درصورتی‌که خود را مقابل تعداد زیادی از مردم «تصور» هم کنند، باز دچار وحشت و علائم جسمانی مثل لرزش بدن و دست می‌شوند.
آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع (Acrophobia)
افراد مبتلا به این فوبیا، از رفتن به کوه‌ها، پل‌ها و ساختمان‌های بلند اجتناب می‌کنند. علائم جسمانی این فوبیا شامل سرگیجه، تعرق و احساس ازدست‌رفتن هوشیاری است.
کلاستروفوبیا یا ترس از محیط بسته (Claustrophobia)
این فوبیا، ترس و وحشت از مکان‌های بسته و تنگ است. این فوبیا میتواند زندگی افراد را دچار مشکلات زیادی بکند. افراد مبتلا به این نوع فوبیا از رفتن به داخل آسانسور یا سوارشدن اتومبیل اجتناب می‌کنند.
آویاتوفوبیا (Aviatophobia)
این فوبیا، ترس از پروازکردن است و افراد دچار این اختلال، از سوارشدن هواپیما یا وسایل پروازی دیگر مانند هلیکوپتر خودداری می‌کنند.
دنتوفوبیا یا هراس از دندانپزشکی (Dentophobia)
مبتلایان به این فوبیا از رفتن به دندانپزشکی وحشت دارند. این فوبیا معمولا به‌علت تجربه‌ای ناخوشایند از دندانپزشکی در گذشته به وجود می‌آید. این فوبیا بر سلامت دهان و دندان فرد مبتلا تأثیر منفی می‌گذارد.
هموفوبیا یا خون هراسی (Hemophobia)
هموفوبیا ترس از خون یا زخم و آسیب‌‌دیدگی است. فردی که مبتلا به خون هراسی است، ممکن است در مواجهه با خون یا جراحات دیگران، هوشیاری خود را از دست بدهد و به‌اصطلاح غش کند.
آراکنوفوبیا یا عنکبوت هراسی (Arachnophobia)
مبتلایان به این فوبیا به‌شدت از عنکبوت‌ها یا موجودات شبیه عنکبوت وحشت دارند.
سینوفوبیا یا سگ هراسی (Cynophobia)
مبتلایان به این فوبیا از نزدیک‌شدن به سگ‌ها و سگ‌سانان به‌شدت وحشت دارند.
اوفیدیوفوبیا یا مار هراسی (Ophidiophobia)
افراد مبتلا به مار هراسی به‌شدت از مواجهه با مار‌ها هراس دارند. این فوبیا یکی از انواع بسیار رایج فوبیا در بین عموم مردم است و تخمین می‌زنند که بیش از یک‌سوم مردم جهان دچار این فوبیا باشند.
نیکتوفوبیا یا هراس از تاریکی (Nyctophobia)
ترس از شب و تاریکی، هراسی معمول در بین کودکان و خردسالان است. اما درصورتی‌که این ترس در دوران نوجوانی و سنین بالاتر ادامه پیدا کند، نوعی فوبیا شناخته میشود.
برخی دیگر از انواع فوبیا
فوبیاهای زیادی وجود دارد که بعضی از آنها را نمی توانید تصور کنید بطور مثال پایرافوبیا (Pyrophobia) ترس از آتش ، آلکتوروفوبیا (Alektorophobia) ترس از مرغ ، تریسکایداکافوبیا (Triskaidekaphobia) ترس از عدد سیزده ، فوبیای نبود موبایل یا نوموبفوبیا (Nomobphobia ترس شدید شخص از اینکه موبایلش همراهش نباشد) ترس از رنگ یا کروموفوبیا (hromophobia) و …
علائم فوبیا چیست؟
علائم شناختی، علائم هیجانی، رفتاری و فیزیکی چهار دسته علائم فوبیا هستند؛ البته هرکسی که فوبیا دارد، لزوما هر چهار علامت را با هم ندارد.
۱) علائم شناختی این است که فرد مدام به این موضوع فکر می کند که نکند با آن چیزی که می ترسد، مواجه شود؛ مثلا در خیابان تاریکی، حرکتی ناگهانی را پشت سر خود احساس می کند. فکر می کند «این یک کیف زن است» و میخکوب می شود.
۲) علائم دسته بعد، هیجانی است. عواطف فرد مثل احساس دلشوره در این دسته قرار می گیرند. هم چنین اضطراب و استرس، نگرانی، ترس، وحشت زدگی.
۳) یک سری علائم رفتاری هستند؛ یعنی ممکن است بدنشان در شرایطی مانند حالت آماده باش یا جنگ و یا گریز قرار بگیرد.
۴) علائم فیزیکی هم داریم که خودش به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم می شود:
- علائم درونی مانند: افزایش ضربان قلب، تپش قلب بروز، خشکی دهان، ناراحتی‌های گوارشی یا تهوع، بالارفتن فشار خون، درد در قفسه‌ی سینه، احساس خفگی و سرگیجه و سیاهی‌رفتن چشم.
- علائم بیرونی مثل برافروختگی صورت، لرزش دست، صحبت‌های بریده یا ناتوانی در صحبت‌کردن و تعریق شدید است.
افراد نسبت به علائم هیجانی خود آگاه ترند و آن ها را بیشتر متوجه می شوند. هرقدر علائم بیشتر باشد، فوبی شدیدتر است. هرقدر علائم آشکارتر باشد، یعنی شدت ترس و فوبی بالاتر است.
پکیج هزار توی نیازهای همسران
ترس از سوسک و راه های درمان آن
علائم، راه های تشخیص و درمان افسردگی بعد از جدایی
ویژگی افراد با اعتماد به نفس کاذب
چگونه با کودکان لجباز رفتار کنیم؟